موزه مقدم،یکی از موزه های دانشگاه تهران هم چون موزه ملی ملک و موزه جواهرات ملی کشورمون که همه در مناطق مرکزی شهر واقع شدن، نام آشنایی واسه تعداد خیلی از هموطنان از جمله تهرانیا نیس.
دانشگاه تهران، دانشگاه موزه هاست و ۶ گنجیفه نفیس داره.
موزه جونور شناسی، موزه گیاه شناسی، موزه زمین شناسی، موزه باستان شناسی، باغ نگارستان و موسسه دهخدا، از جمله موزه های دانشگاه ۸۰ ساله تهرانه
استاد مقدم، شاگرد کمال الملک
استاد محسن مقدم، بچه یکی از صاحب منصبان و با نفوذای عصر قاجار بود. اون پسر بزرگ محمد تقی خان احتساب الملکه که در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی تو تهران به دنیا اومد. ایشون در حالی که فقط یازده سال داشت، واسه ادامه تحصیل به اروپا فرستاد شد و بیشتر از ۱۵ سال در اون جا به تحصیل پرداخت. ایشون در اوایل جنگ جهانی اول، در روزگاری که کشور با چالشای اقتصادی و سیاسی زیادی دست و پنجه نرم می کرد، به کشور برگشت و در مدرسه ای به نام مدرسه صنایع مستظرفه، ادامه تحصیل داد. این مدرسه،جایی که بود که ایشون، افتخار شاگردی کمال الملک، از نقاشان بزرگ معاصر ایران و هنرمند مورد علاقه ناصر الدین شاده قاجار رو پیدا کرد.
پس از شاگردی در محضر کمال الملک، استاد مقدم دوباره به فرنگ برگشت و تونست، افتخاری شاگردی یکی از بزرگان باستان شناسی جهان رو در فرانسه پیدا کنه.
محسن مقدم، طراح لوگوی معروف دانشگاه تهران هم هست.
(کتیبه ای که معرف محسن مقدم به عنوان طراح طرح اولیه نشون دانشگاه تهرانه)
(کتیبه ای که معرف محسن مقدم به عنوان طراح طرح لباسای استادان دانشگاه تهران در ۷۰ سال پیش بود)
اون یه مدت در بخش باستان شناسی موزه معتبر لوور پاریس، در کلاسای ژرژ کنتنتو حضور یافت و با درجه عالی از این مدرسه مهم باستان شناسی اروپا علم آموخته شد.
در کنار تحصیل در میدون باستان شناسی و تاریخ، استاد مقدم نقاشی رو هم ادامه پیدا کرد و در کنار این فعالیتا، به عنوان نماینده فرهنگی ایران عصر قاجار در نشستا و نمایشگاه های زیادی حضور پیدا کرد.
همسر آقای مقدم، سلما کویومجیان بود که اونم هم چون استاد، علم آموخته رشته باستان شناسی بود. هر دو در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی به ایران برگشتن و تونستن در مرکز باستان شناسی کشور، به عنوان بازرس فنی هیات باستان شناسی فرانسویا در ایراان، فعالیت تخصصی خود رو ادامه.
(استاد مقدم و همسرش تو تهران)
این زوج جوون و هنر دوست، یه مدت رو هم زیر نظر شخصیت معتبر در دنیای فرهنگ و هنر به نام آندره گدار در موزه ایران باستان مشغول به کار شدن. محسن مقدم مأموریتای باستان شناسی و هنری زیادی رو به انجام رسونید که یکی از اونا سرپرستی هیأتی به خاطر جفت و جور نقشه باستان شناسی گیلان در سال ۱۳۴۰ هجری شمسی بوده که بعدا این مأموریت به وسیله دکتر عزت ا.. نگهبان یکی از شاگردان استاد مقدم ادامه داده شد.
(تصویر خونه استاد مقدم در سال ۱۲۸۰ )
محسن مقدم علاوه بر فعالیتای میدونی خود، فعالیتای علمی مختلفی رو در دانشگاه تهران بردوش داشته و به عنوان یکی از اولین استادان آکادمیک باستان شناسی ایران به حساب میان. ایشون یکی از بنیانگذاران اصلی دانشکده هنرهای قشنگتر بودن.
(استاد مقدم در کنار تعدادی از استادان دانشگاه تهران)
باید گفت که استاد محسن مقدم، مجموعه داری متخصص و دوست دار فرهنگ گذشته ایران زمین بود که مجموعۀ خود رو واسه ارزش مالی اون جمع آوری نکرد. اون قسمت بزرگی از آثار خود رو از خارج از ایران خریداری می کرد و به ایران برمی گردونه. استاد مقدم در آبان ماه ۱۳۵۱ ه.ش یعنی پونزده سال قبل از وفاتشون، خانۀ بابایی خود رو به همراه همه آثار موجود در اون به دانشجویان دانشکده هنرای قشنگتر و گروه باستان شناسی دانشگاه تهران واسه آموزش و تحقیق در فرهنگ گذشته و بعد همه مردم وقف کرد.
(استاد در ۳ قاب- از جوونی تا کهنسالی)
درباره موزه مقدم
با توضیحاتی که درباره استاد خوندیم، مبرهنه که موزه مقدم، بخشی از زندگی و آثار یکی از چهره های بافرهنگ ادب و هنر ایران زمین رو به تصویر میکشه. این موزه حالا به عنوان یکی از خونهای باشکوه باقی مونده از عصر قاجار هستش که محسن در کنار همسر فرانسوی خود (سلما)، به بهترین شکل اونو طراحی و آراسته بودن و حالا، یکی از تماشاگهای راز تهرانی هاست. این زوج فرهنگ دوست ایران شناس، در کنار فعالیتای علمی گسترده خود، علاقه زیادی به جمع آوری آثار و اشیا تاریخی داشته و بخاطر این، استاد آثار با ارزشی هم چون: کاشی، قطعات سنگی تراشیده شده رو جمع آوری و در بخشای جور واجور این خونه که امروزه موزه ای جالبه، نصب می کرد.
(یکی از اتاقای موزه مقدم )
کلکسیون پارچه های نفیس، چپق و قلیان با طرحای باحال و سفالینه ها و شیشه ها و مسکوکات و مهرایی که در خونه در کنار اسناد تاریخی و دست نوشته های استاد قرار داره، فضای جالبی از ایران ۱۰۰ سال پیش رو به تصویر میکشه. نظم و ترتیبی که استاد و همسرش در جمع آوری و قرار دادن این آثار هنری به خرج دادن، یکی از عوامل حفظ این آثار تا به امروز بوده.
در سال ۱۳۶۶، استاد دار فانی رو وداع گفت و ۳ سال بعد هم، همسرش جون خودشو از دست داد و بخاطر این، از سال ۱۳۷۰ تا کنون، تولیت موزه مقدم، در اختیار دانشگاه تهرانه.
گشتی در موزه
موزه دارای معماری جذاب بر گرفته از طرحا و نقوش ایرونی دوران صفوی و قاجاره و میشه ادعا کرد که یکنواختی خاصی بین معماری داخلی و آثار تاریخی موجود در اون هست و هر بیننده ای می تونه اینجور همگونی جذابی رو مشاهده کنه.
موزه در فضایی با مساحت ۲ هزار متر مربع ساخته شده و شامل سه حیاط خارجی، اندرونی و سرایداریه.
ساختمون موزه دارای اتاقای زیادیه که یکی از اونا، اتاق پیشخوانه. این مکان در زمان زندگی مقدم، اتاق جانبی سالن پذیرایی بوده .
اگه به موزه مراجعه کنین، با سالنی به نام سالن گاه نگاری مواجه میشین که این سالن، محل کار فعالیتای علمی و پذیرایی از مهمانان بوده.
(ورودی زیبای سالن گاه نگاری موزه مقدم دانشگاه تهران)
یکی از بخشای باحال این موزه، حوضخانه س که در بین سالای ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۴ هجری شمسی ساخته شد.
تزیینات دیوارای حوض خونه، از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس واسه سده های چهارم تا سیزدهم هجری قمریه که سیر و تغییر صنعت سفال و کاشی ایران رو در برابر نمایش قرار میده.
(حوض خونه موزه مقدم دانشگاه تهران)
در این حوض خونه، کاشی کاریای فوق العاده جذاب و زیبایی که نشون دهنده بخشی از ظرفیتایای معماری و هنر این مرز و بومه، چشم هر رهگذر ایران دوستی رو محدود خود می کنه که نمونه ای از اون در تصویر زیر مشاهده می کنین.
(کاشی کاریای حوضخانه در موزه مقدم دانشگاه تهران)
(معماری زیبای پلکان حوضخانه)
در ضلع غربی، ساختمانی به نام اربابی قرار داره که در زمان زندگی استاد، در سال ۱۳۴۵ و با کمک دکتر ابولقاسمی از شاگردان ایشون در دانشکده هنرای زیبای دانشگاه تهران، به شکل قلعه های قرون وسطی اروپا ساخته شد.
دکتر همیشه تلاش بر این داشت تا در این محل، بخشی از هنرهای مردمی ایران به نمایش گذاشته شه.
این ساختمون، بخشای مختلفی هم چون اتاق کد خدا، حموم کوچیک و خونگی با کاشیای قاجاری داره.
(زندگی اندرونی جذاب و زیبای موزه مقدم دانشگاه تهران)
اگه به این موزه سری بزنین، حتما به ضلع شمالی ساختمون مراجعه کنین که ایوانی براساس چند ستون و طاقه. این ایوون با به کار گیری کاشیای دوران زندیه و قاجار مزین شده و در وسط این ایوون، حوضچه مرکزی کوچیکی واسه حموم فتحعلی شاه کار گذاشته شد.
استخری که در حاشیه شمالی حیاط خارجی قرار داره، از روی استخر و آب نماای باغ الحمرا در جریان سفر استاد مقدم به اسپانیا الگو ورداری و ساخته شد.
(روز برفی موزه مقدم دانشگاه تهران)
البته در ضلع شمالی موزه، ساختمای قرار داره که ایوانایی با گچ بری ایرونی و کاشیای چند رنگه صفوی و آینه کاریای زندیه داشته و از کاشیای معروف و خشتی واسه عصر پهلوی اول هم در اون مشاهده می شه.
دیوارا و درا و پنجره ها و دکوراسیون داخلی خونه استاد مقدم، جهانی از رنگ و نقش و تاریخ و خاطره رو واسه عاشقان فرهنگ و هنر ایران و جهان به تصویر میکشه که بازدید چند باره رو می خواد.
(کاشی کاریای جذاب و گچ بریای دیوار و سقف خونه مقدم )
دنیایی از مجموعه های هنری نفیس
(چپقای نفیس در موزه مقدم دانشگاه تهران)
در موزه مقدم، صدا اثر نفیس قرار داره که مروری بر تاریخ ایران زمین رو در برابر دید علاقمندان به ایران قرار میده.در این موزه بیشتر از ۱۲۰۰ ظرف سفالی و تیکه سفال از هزاره پنجم قبل از میلاد تا دوران معاصر از مناطق جور واجور ایران و مناطق پیرامونی اون هست.
در واقع موزه مقدم، یه موزه تموم عیار هنر سفال گری ایران زمین از قرن سوم تا قرن سیزدهم هجریه.
(سفال و شیشه )
قدیمی ترین سفال های موزه مربوط به هزاره پنجم و چهارم قبل از میلاده. این سفالا در طیفی از سفال قرمز و نخودی منقوش از مناطق مختلفی چون: اسماعیل آباد، چشمه علی ری، سیلک کاشان، شوش، نهاوند و چیزای دیگه ای به جز اینا س.
(۱۲ ظرف سفالی نفیس و رنگی در موزه مقدم )
از هزاره سوم قبل از میلاد هم تعدادی سفال منقوش در این موزه نگهداری می شه.
این سفالا از منطقه نهاوند و خوزستان جمع آوری شدن. سفالای هزاره دوم و اول قبل از میلاد مخصوصا سفال خاکستری عصر آهن بخشی دیگه از آثار سفالی این موزه س واسه مناطقی چون: گرگان و استرآباد مازندران، دیلمان، سفیدرود و مشکی رود، حاشیه کویر مرکزی، ورامین،کرج، تهران و آذربایجان، زاگرس مرکزی و چیزای دیگه ای به جز اینا هستن.
از دوران تاریخی (ماد و هخامنشی ، سلوکی، اشکانی و ساسانی) تعدادی سفال نیز در این موزه نگهداری می شه.
علاوه بر اون، تقریبا از همه نمونه سفالینه های لعابدار شناخته شده دوران اسلامی در میان آثار موزه مقدم مشاهده می شه.
مهم ترین این سفالینه ها عبارتند از:
-سفالای بدون لعاب شامل سفالینه هایی با نقش کنده ساده و اضافه، قالبی و چیزای دیگه ای به جز اینا.
-سفال لعابدار قرون اول و دوم هجری.
– سفال قرون ۳ و ۴ هجری شامل سفال با لعاب گلی(نقوش مشکی روی زمینه سفید، سفالینه با لعاب گلی و نقوش رنگارنگ روی زمینه سفید، سفالینه های زرین فام اولیه).
-سفال قرن ۵ هجری شامل سفالای بدون لعاب( سفال نقش کنده، قالب زده، اضافه)، سفالهای لعابدار (لعاب پاشیده، نقش کنده زیر لعاب، لعاب یکرنگ)،
-سفال قرون ۶-۷ هجری شامل ظروف سفالی لعاب یکرنگ، نقاشی زیر و روی لعاب، اسگرافیتو، ظروف زرین فام یا طلایی، سفال مینایی یا زراندود یا هفت رنگ.
-سفال قرن ۸-۹ هجری شامل سفالینه لاجوردی با نقاشی روی لعاب و زراندود و آبی ـ سفید
کاشیای موزه مقدم
محسن مقدم که خود عاشق و پاسدار هنر ایران بود با جدیت و اهتمام به جمع آوری نمونه های مهم کاشیای این مرز و بوم پرداخت که امروزه از ارزشمندترین آثار فرهنگی موزه هستن. این کاشیا که تقریبا تموم دوران دوران اسلامی از جمله سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی، زندیه و قاجار و پهلوی رو در بر می گیرن، با تکنیکای جور واجور از جمله زرین فام، هفت رنگ(خشتی)، یدونه رنگ و معرق ساخته شده و واسه محوطه ها و شهرهایی چون تخت سلیمان، جرجان، ری و کاشون بودن.
بعضی در آخر ظرافت و سلیقه، در فضاهای جور واجور خونه مقدم چون حوض خونه، دیوار شرقی حیاط اندرونی، ایوون قاجار، گلخانه، طبقه بالای ساختمون غربی نصب شده و یه سریای دیگه به صورت منقول و قاب کاشی در موزه نگهداری می شن.
هر کاشی خود، اثرارزشمندیست که گوشه ای ازاین هنر اصیل رو نمایان می سازه.
مضامین کاشیای موزه جور واجور و از مناظر طبیعی تا بناهای معماری، داستانهای منظوم عاشقانه، حماسی ، اساطیری و زندگی روزمره مردم رو در برمی گیرند که بیننده رو به تفکر واداشته و با این هنر آشنا می کنن.
موزه پارچه در موزه مقدم
علاوه بر دنیای کاشیا و سفالا، همونجوریکه در مقدمه عرض کردیم، در این موزه با پارچه های نفیسی هم مواجه میشین. موزه مقدم رو میشه موزه تاریخ پارچه ایران و جهان هم به حساب آورد.
استاد محسن مقدم در طول حیات خود مجموعه مهم و کم نظیری از آثار پارچه ای مربوط به دوران ساسانی، قرون اولیه اسلام(آل بویه)، قرون میانی اسلام، دوران صفوی، قاجار و پهلوی جمع آوری کرده. ایشون علاقه زیادی به آثار پارچه ای کشورای دیگری چون ژاپن، چین، هند، مصر و بعضی از کشورای اروپایی داشتن و تعدادی از پارچه های موزه واسه کشورای خارجیه.
بخش کلی ای از معروفیت موزه استاد مقدم مربوط به مجموعه پارچه های اون هستش. این مجموعه موارد زیر رو در بر میگیره:
-لباسا : لباسای موزه مقدم حدود ۱۷ قلم هستن که مربوط به دوران صفوی و قاجار هستن.
-تیکه پارچه ها: بیشتر از ۱۰۰۰ تیکه پارچه در ابعاد کوچیک و به صورت آلبوم پارچه در موزه مقدم نگهداری می شن.
-تابلو پارچه: بخشی از پارچه های مهم موزه مقدم هم به صورت تابلو پارچه هستن.
موزه ای پر از سکه های تاریخی
(۸ قطعه سکه تاریخی در موزه مقدم – قدمت سکه ها به دوران اشکانیان، ساسانیان و افشاریه بر می شه)
در مجموعه موزه مقدم تعدادی سکه از جنس نقره و مس از دوره سلوکی تا پهلوی هست.
تعداد کمی از این سکه ها مربوط به دوران سلوکی، اشکانی و ساسانی می باشن و بیشتر سکه ها مربوط به دوران اسلامی هستن. سکه های اسلامی موزه مقدم مربوط به دوران عباسی، ایلخانی، تیموری، صفوی، زند و قاجاری می باشن.
تابلوای نقاشی در موزه مقدم
مجموعه نقاشیای موزه مقدم شامل آثار مینیاتور، آبرنگ، رنگ و روغن، مشکی قلم و چیزای دیگه ای به جز اینا س که یه دامنه تاریخی؛ از دوران صفویه تا معاصر رو در بر میگیره. این نقاشیا از هنرمندانی چون؛ رضا عباسی، صنیع الملک غفاری، محمد حسن افشار، قوللر آغاسی، مشهدی آقا بزرگ شیرازی، زنده یاد استاد محسن مقدم و دیگه هنرمندان ناشناسه.
سکه ها و نشانای نفیس موزه مقدم
در واقع یکی از یدونه و توک موزه های هنری ایران که دربردارنده مجموعه ای مهم و عالی از مهرها و نشونه های خانوادگیه، موزه مقدم دانشگاه تهرانه. مجموعه مهرها و نشونه های موزه مقدم شامل ۲۹ عدد مهر و ۵۵ عدد نشون مربوط به دو دوره قاجار و معاصر، از ایران و چند کشور اروپاییه که تعدادی از اونا در بخش تالار زمستونی (اتاق قاجار) واقع در ساختمون شمالی خونه نگهداری می شه و واسه خاندان مقدم ـ میرزا محمدتقی خان احتساب الملک، شرف خانوم، میرزا حسن خان، میرزا محسن خان و چند نفر از وابستگان و آشنایان اونا ـه. اینجا اینم بگیم که بیشترین تعداد نشونه ها و مدالها مربوط به زنده یاد مقدمه که در طول فعالیتهای علمی و آموزشی و پژوهشی خود گرفتن.
گشتی در سایت موزه مقدم
(تصویر ایندکس پرتال موزه مقدم دانشگاه تهران)
نشانی موزه
خیابان امام خمینی، بعد ازخیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک ۲۴۹
پیشنهاد مسیر ۱: خط شماره ۲ مترو(صادقیه- فرهنگسرا)، ایستگاه حسن آباد، پیاده روی در خیابون امام خمینی
پیشنهاد مسیر ۲: خط اتوبوسرانی تندرو ۷ ( پایانه تجریش- راه آهن) ، ایستگاه امام خمینی، پیاده روی در خیابون امام خمینی (راه غرب به شرق)
بازدید: یکشنبه تا جمعه از ساعت ۹ الی ۱۸
تلفن: ۶۶۴٨٠٠٨١
