بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 317

خرکار-پرکار

ارواح شکمت-ارواح بابات

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

اُق زدن(بالا آوردن)

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

راست شدن-رو به راه شدن
آب آتش زده-اشک

 

انسان-آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند
چل و چو-خبر دروغ-شایعه

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن
از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)
دیر فهم-کند ذهن-کودن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

ریش شدن-ریش ریش شدن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)
ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد
ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

 
زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن
افتادگی-پریشانی-احتیاج

بلند بالا-قد بلند

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن
تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن
چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

جور به جور-نگا. جوراجور

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن
خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

رخصت خواستن-اجازه خواستن

اُرُسی(کفش)

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

 

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

جاگرم کردن-در جایی ماندن
دیوار کوب-پرده یا فرشی که برای زینت به دیوار می آویزند

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

 

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

حضرت عباسی-راست و درست

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

 

 
استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)
ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

 
حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن
دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن
تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

دست بده داشتن-بخشنده بودن

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

 
دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن
اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

 

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن
تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

 

بر انداز کردن-کسی یا چیزی را عمیقا

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

خفه خون-خفقان

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری
چیل-آدم بد بیار

پیر شَوی-عمرت دراز باد
 

به خط کردن-به صف کشیدن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

بَرج-خرج های خارج از خانه

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

خاک بر سری-بی آبرویی

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

به سر دویدن- با سر رفتن

 

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

این سفر(این بار)

آب تاختن(پیشاب کردن)

تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

آتش از چشم کسی گرفتن-ترسانیدن
چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن

پر و پاچه-پا-پاچه

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن
آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

پا برهنه-بدون کفش

بی فک و فامیل-بی کس و کار

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

 

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

 

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

تل انبار-توده-انباشته

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

 
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

تو به تو-گوناگون-لا به لا

 
بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

پشت-نسل-فرزندان

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

خدا-بسیار زیاد-فراوان

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند
خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

 

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

آدم ثانی-حضرت نوح

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

دُم گرفتن-پشت سر هم ایستادن

 

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

آن سفر-آن بار-آن دفعه

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

حضوری-رو در رو

 

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

دزدیده-دزدکی

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

آلکلی-معتاد به الکل

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

ریش و پشمی به هم زدن-بالغ شدن-صاحب ریش و پشم شدن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

 

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)
داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر
جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

 
 

 

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)
رمباندن-خراب کردن

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

 

رمباندن-خراب کردن

 

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)
جلز و ولز-سوز و گداز

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن
ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

چغلی کردن-شکایت کردن

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق
چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب
تِک تِک-صدای کارکردن ساعت
در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

 

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)
خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

تنبل خان-تن پرور
بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

آمده(شوخی و لطیفه)

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

 

باریک-دقیق-حساس

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک
تردستی-مهارت-شعبده بازی
پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده
زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

 

 

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

خدا نگهدار-خدا حافظ

پوز زدن-دهان زدن

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

 

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

خش و خش-نگا. خش خش

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن
چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن
چِل-خل و دیوانه

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

حلال زاده-پاک و نجیب

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن
تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن

دلقک-شخص مسخره

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

جوغ-جوی آب

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

 

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی
 

پُخت کردن-پختن

 

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)
خانه به دوش-بی خانمان-آواره

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

 
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

 

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا
اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

 

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

 

زیر شلواری-زیر جامه

 

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت
دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا